امروز، سه‌شنبه, 1 جولای 2025
Tuesday, 1 July 2025
03536331847 , 03536331847
دبیرستان مارکار، به‌عنوان بخشی از مجموعه بزرگ مارکار یزد، یکی از نهادهای فرهنگی و آموزشی برجسته در تاریخ معاصر ایران و به‌ویژه جامعه زرتشتیان محسوب می‌شود. این دبیرستان در قلب شهر یزد و در جوار خیابان کاشانی واقع شده و در کنار دبستان و پرورشگاه مارکار، نقش مهمی در ارتقاء سطح آموزش و فرهنگ در این منطقه ایفا کرده است.
ساختمان دبیرستان مارکار، با الهام از معماری ایرانی و با مصالح سنتی و بادوام ساخته شده است. نمای آجری، طاق‌ها، ایوان‌ها و حیاط‌های وسیع با درختان کهنسال، فضایی دلنشین و در عین حال کاربردی برای آموزش فراهم می‌کردند. حفظ این معماری سنتی در عین مدرن بودن ساختار آموزشی، نشان از توجه دقیق بنیان‌گذاران به تلفیق فرهنگ و کارایی داشت.
امروز، دبیرستان مارکار نه‌تنها به‌عنوان یک مرکز آموزشی تاریخی، بلکه به‌عنوان نمادی از همت بلند یک انسان نیکوکار در عرصه فرهنگ و آموزش شناخته می‌شود. تأثیرات اجتماعی، فرهنگی و آموزشی این مدرسه هنوز هم در خاطره مردم یزد و جامعه زرتشتیان ایران زنده است.
در دنیایی که نیکوکاری و انسان‌دوستی روز به روز نادرتر می‌شود، یادآوری زندگی و اقدامات پشوتن‌جی مارکار و میراث ماندگار او در قالب دبیرستان مارکار، یادآور این نکته است که یک فرد می‌تواند سرنوشت هزاران نفر را تغییر دهد. دبیرستان مارکار، فراتر از یک ساختمان آموزشی، سنگ بنای امید، دانش و همبستگی فرهنگی در قلب کویر یزد است.
پیدایش و انگیزه‌های تأسیس
پایه‌گذار این مجموعه، پشوتن‌جی دوسابایی مارکار، بازرگان نیکوکار و پارسی وطن‌دوستی بود که در کشور هند اقامت داشت. مارکار در سال ۱۳۰۳ خورشیدی به همراه گروهی از پارسیان هند به ایران سفر کرد و با بازدید از شرایط آموزشی زرتشتیان در یزد، تصمیم گرفت گامی اساسی در جهت بهبود وضعیت آنان بردارد. وی پس از بازگشت به هند، با برگزاری سخنرانی‌ها و نشست‌های خیریه در شهرهای مختلف، موفق شد حدود ۵۰ هزار روپیه برای ساخت مجموعه‌ای آموزشی در یزد گردآوری کند.
نتیجه تلاش‌های او، احداث مجموعه‌ای منسجم شامل دبستان، دبیرستان و پرورشگاهی برای کودکان یتیم و نیازمند بود که در سال ۱۳۱۳ خورشیدی به بهره‌برداری رسید. این مجموعه بعدها به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران در تاریخ ۹ آبان ۱۳۷۷ با شماره ثبت ۲۱۴۶ به ثبت رسید.
دبیرستان مارکار؛ مدرسه‌ای فراتر از آموزش
دبیرستان مارکار از ابتدا با هدفی فراتر از یک مرکز آموزشی صرف ایجاد شد. این دبیرستان نه‌تنها به دانش‌آموزان زرتشتی بلکه به بسیاری از نوجوانان غیربومی و مسلمان نیز خدمات آموزشی ارائه می‌داد. وجود پرورشگاه در کنار مدرسه، این امکان را فراهم می‌کرد که دانش‌آموزان بدون خانواده یا از مناطق دورافتاده، تحت سرپرستی و آموزش قرار بگیرند.
برنامه‌های آموزشی این دبیرستان مطابق با استانداردهای روز آن زمان بود و تلاش می‌شد تا دانش‌آموزان علاوه بر آموزش‌های درسی، با مفاهیم اخلاقی، فرهنگ ملی و میراث زرتشتی نیز آشنا شوند. فضای آموزشی مدرسه، با الهام از آرمان‌های بشر‌دوستانه مارکار، سرشار از احترام، نظم و همزیستی مسالمت‌آمیز میان ادیان و اقوام مختلف بود.
تأسیس دبیرستان مارکار در دوره‌ای که بسیاری از نقاط ایران هنوز از نعمت آموزش همگانی بی‌بهره بودند، گامی بلند در جهت توسعه فرهنگی کشور محسوب می‌شد. این دبیرستان، در کنار دیگر اجزای مجموعه مارکار، سبب تربیت نسل‌هایی از تحصیل‌کردگان شد که برخی از آنان بعدها در عرصه‌های علمی، فرهنگی و اجتماعی نقش‌آفرین شدند.
افزون بر نقش آموزشی، دبیرستان مارکار بستر تعامل میان فرهنگ ایرانی و پارسی را نیز فراهم کرد. پشوتن‌جی مارکار که عمیقاً به فرهنگ ایران و زبان فارسی علاقه‌مند بود، با اهدای «گاه‌نمای فردوسی» به شهر یزد، بر این پیوند فرهنگی مهر تأیید نهاد. این ساعت که ابتدا در میدان پهلوی نصب شده بود، بعدها به میدان مارکار، روبه‌روی مدرسه منتقل شد و امروز به‌عنوان نماد زنده‌ای از دوستی دیرینه ایران و پارسیان هند شناخته می‌شود.
دبیرستان مارکار نمادی ماندگار از همت انسانی، نیکوکاری و اهمیت آموزش است که با تلاش پشوتن‌جی مارکار بنیان نهاده شد و همچنان یادآور پیوند فرهنگی عمیق میان ایران و پارسیان هند و ارزش‌های انسانی در خدمت علم و جامعه است.
