یزد – ساعت مارکار، یکی از نمادهای فرهنگی و ملی شهر یزد، با تاریخی کمتر شناخته‌شده اما پُراهمیت، بیش از هشت دهه است که زمان را برای این شهر کویری رقم می‌زند. این برج ساعت که اکنون در میدان مارکار یزد قرار دارد، در ابتدا در محل میدان پهلوی (میدان شهید بهشتی فعلی) نصب شده بود.
آغاز به کار در دهه ۱۳۲۰ شمسی
ساخت این ساعت تاریخی به سفارش و حمایت مالی پشوتن‌جی دوسابایی مارکار، خیّر زرتشتی پارسی‌تبار ساکن هند، در دهه ۱۳۲۰ خورشیدی انجام شد. هدف او از نصب ساعت، پاسداشت فرهنگ ایرانی و بزرگداشت فردوسی بود؛ از همین رو، به این ساعت لقب «ساعت فردوسی» نیز داده شد.
ساعت مارکار توسط شرکت انگلیسی J. Smith & Sons ساخته شد و دارای سازوکاری مکانیکی است که با کوک دستی هر هفته تنظیم می‌شود. مکان اولیه نصب آن، مرکز شهر یزد بود؛ اما با بروز مخالفت‌هایی از سوی برخی گروه‌ها در آن دوران، تنها دو سال بعد از نصب، تصمیم به جابه‌جایی آن گرفته شد.
انتقال به میدان مارکار
در اقدامی بی‌سابقه، سازه سنگین این ساعت به‌طور کامل از میدان پهلوی به میدان مارکار منتقل شد؛ مکانی که امروزه به یکی از نقاط تاریخی شهر یزد تبدیل شده است. این انتقال در آن زمان با چالش‌های فنی و اجتماعی فراوانی همراه بود اما سرانجام با موفقیت انجام شد و ساعت در محل جدید تثبیت شد.
نماد زمان و فرهنگ
ساعت مارکار نه‌تنها به لحاظ عملکرد زمانی بلکه به عنوان یک یادگار فرهنگی اهمیت دارد. این سازه با ابعاد مربعی، نمای چهارطرفه، و حکاکی اشعار و اطلاعات مربوط به تاریخ ساخت، در معماری شهری یزد جایگاهی ویژه دارد. گفته می‌شود این ساعت قدیمی‌ترین ساعت شهری مکانیکی فعال در ایران است که همچنان به‌طور منظم کوک می‌شود و کار می‌کند.
امروز؛ نگین میدان مارکار
در سال‌های اخیر، توجه به نگهداری و مستندسازی این سازه افزایش یافته و اقدامات فرهنگی متعددی برای معرفی آن به گردشگران و شهروندان انجام شده است. برج ساعت مارکار اکنون بخشی از مجموعه فرهنگی–تاریخی مارکار است که شامل مدرسه، پرورشگاه و موزه تاریخ و فرهنگ زرتشتیان نیز می‌شود.
تاریخچه ساعت مارکار، تنها داستان یک سازه نیست؛ بلکه روایتی است از دغدغه‌های فرهنگی، انتقال یک میراث، و زنده نگه‌داشتن نام فردوسی در مرکز یک شهر تاریخی. این ساعت همچنان می‌تپد، همچنان کوک می‌شود، و همچنان یادآور این پیام است: زمان، در دل فرهنگ معنا می‌گیرد.
