نقش پارسیان هند در نوسازی فرهنگی ایران؛ مروری بر کمک‌های مارکار و هم‌نسلانش

مروری بر کمک‌های مارکار و هم‌نسلانش و تأسیس مجموعه مارکار یزد

پیشگفتار

پارسیان هند، زرتشتیانی بودند که پس از حمله اعراب به ایران، به هند کوچیدند و در آن سرزمین ساکن شدند. این جامعه، که در سده‌های بعد به کامیابی‌های اقتصادی و اجتماعی در هند دست یافت، هیچ‌گاه پیوند خود را با سرزمین مادری، ایران، از دست نداد. از دوره قاجار به بعد، پارسیان هند با هدف حمایت از هم‌کیشان و نوسازی ایران به میدان آمدند.

زمینه تاریخی

از نیمه دوم قرن نوزدهم، ایران با چالش‌های فراوانی همچون عقب‌ماندگی آموزشی، بهداشتی و اقتصادی دست‌وپنجه نرم می‌کرد. در این دوران، پارسیان هند که به برکت تلاش و کارآفرینی خود در هند ثروتمند شده بودند، به کمک هم‌وطنان خود شتافتند. چهره‌هایی همچون مانکجی لیمجی هاتریا و جمشیدجی جی‌جی‌بوی از پیشگامان این جنبش نیکوکاری بودند. آنان نه‌تنها به زرتشتیان ایران، بلکه به کل جامعه ایرانی یاری رساندند.

پشوتن‌جی مارکار؛ چهره درخشان نیکوکاری

در میان این خیرین، پشوتن‌جی دوسابایی مارکار جایگاهی ویژه دارد. او با عشق به زادگاه نیاکانش، بخش بزرگی از دارایی خود را صرف ارتقای آموزش، بهداشت و فرهنگ در ایران، به‌ویژه یزد، کرد. مارکار معتقد بود پیشرفت ایران در گرو آموزش جوانان و بهبود وضع زندگی مردم است. از این رو، تمرکز او بر ساخت مدرسه، پرورشگاه، خوابگاه و دیگر نهادهای عام‌المنفعه بود.

مجموعه مارکار یزد

از ماندگارترین یادگارهای او در ایران، مجموعه مارکار یزد است. این مجموعه شامل:

دبیرستان مارکار: یکی از قدیمی‌ترین مدارس مدرن یزد که با الگوبرداری از مدارس نوین هند و اروپا ساخته شد.
پرورشگاه مارکار: سرپناه و محل آموزش کودکان بی‌سرپرست.
برج ساعت مارکار: بنایی نمادین که در میانه میدان مارکار ساخته شد و زمان را به شهروندان یادآوری می‌کرد.
خوابگاه و کتابخانه: فضایی برای سکونت دانش‌آموزان و ترویج فرهنگ کتاب‌خوانی.

دیگر خدمات پارسیان هند

کمک‌های پارسیان هند تنها به یزد محدود نبود. آنان:

به ساخت مدارس، بیمارستان‌ها و چاپخانه‌ها در دیگر نقاط ایران کمک کردند.
از چاپ کتاب‌های علمی، تاریخی و ادبی حمایت کردند.
به اعزام دانشجویان ایرانی به خارج از کشور یاری رساندند.
از جنبش‌های اصلاح‌طلبانه و نوگرایانه ایران پشتیبانی کردند.

میراث فرهنگی و معنوی

امروز مجموعه مارکار یزد تنها یک یادمان معماری یا آموزشی نیست؛ بلکه نماد همبستگی و دلسوزی یک جامعه مهاجر برای میهن مادری است. این مجموعه، همچون پلی فرهنگی، نشان‌دهنده پیوند ناگسستنی میان ایرانیان و پارسیان هند است؛ پیوندی که نوسازی و بالندگی را برای ایران به ارمغان آورد.